Au fil de Jours Automne 2006(1)

Générateur de Logo norme WEB 2.0 :

web 2.0 Logo Creator

Ce site Web crée des logos selon la norme Web 2.0

Exemple : logo khanh-blog

Et le code généré en HTML est :

<img src="http://msig.info/web2v2/(reflect)khanh-blogBETA.png" alt="Generated Image" />

Cette séquence HTML va afficher le logo suivant :

(ajout 06/09/2006)

Nhaân Kyû Nieäm Moät traêm naêm Quoác Hoc Hueá

nhôù ñeán coâng lao cuaû cuï Thaùi vaên Toaûn.

(Nguyeãn Lyù Töôûng)

Töø ngaøy cuï Ngoâ ñình Dieäm veà nöôùc chaáp chaùnh, 7 thaùng 7 naêm 1954, baùo chí vaø saùch vôû thôøi ñoù thöôøng nhaéc laïi coâng loa cuûa cuï Ngoâ Ñình Khaû, thaân sinh cuûa cuï bNgoâ laø ngöôøi coù coâng xaây döïng neân tröôøng Quoác Hoïc ôû Hueá. Töø ñaáy veà sau, ngöôøi ta chæ bieát ñeán cuï Ngoâ ñình Khaû maø ít ai nhaéc tôùi moät ngöôøi khaùc coù coâng lôùn ñoái vôùi vieäc xaây döïng tröôøng Quoác Hoïc, ñoù laø cuï Thaùi vaên Toaûn, ngoaïi tröø moät soá ngöôøi ôû Hueá vaø con chaùu cuï.

Trong moät dòp may maén ñöôïc tieáp suùc vôùi nöõ syõ Thaùi Haïc Oanh ôû Phaùp, chuùng toâi môùi ñöôïc bieát theâm ñoâi ñieàu. Nhaân kyû nieäm traêm naêm tröông Quoác Hoïc Hueá, chuùng toâi xim pheùp nhaéc laïi ñeán coâng loa cuûa cuï Thaùi ñeå cho haäu theá bieát ñeán coâng ôn cuûa tieàn nhaân.

Cuï Thaùi vaên Toaûn ngöôøi laøng Qui Thieän, phuû Haûi Laêng, tænh Quaûng Trò, chaùu ngoaïi cuaû Tuøng Thieän Vöông, hoaøng töû thöù möôøi, con vua Minh Maïng vaø laø thi baù ñöông thôøi. Meï cuûa cuï la con gaùi thöù chín cuûa Vöông. Trong thôøi gian cuï thaân sinh laøm tri huyeän Haûi Haäu thì cöôùi baø. Tuøng thieän Vöông ñöôïc vua Töï Ñöùc khen :

Vaên nhö Sieâu Quaùt voâ tieàn Haùn

Thi ñaùo Tuøng, Tuy baát thònh Ñöôøng.

Theo cuï Phan vaên Daät, giaùo sö ôû Hueá thì caùc caâu naøy cuûa söù Trung quoác chöù khoâng phaûi cuaû vua Töï Ñöùc.

Laøng Quy Thieän, tröôùc coù teân Tri Leã, nhöng döôùi thôøi caùc vua trieàu Ngyueãn tröôùc 1885, trong laøng coù xaåy ra vuï gieát haïi ngöôøi theo ñaïo Coâng giaùo, neân sau khi oån ñònh laøng ñöôïc ñoåi teân laø Quy Thieän.

Cuï Thaùi vaên Toaûn vôùi vua Khaûi Ñònh ñaõ quen thaân nhau töø khi coøn nhoû vì thaân maãu cuaû cuï laø ngöôøi trong hoaøng toäc. Khi laøm quan, cuï ñöôïc vua Khaûi Ñònh tín nhieäm trao cho nhieàu coâng taùc quan troïng. Sau khi vua Khaûi Ñònh maát, vua Baûo Ñaïi keá vò, ngaøy 18 thaùng 12, 1929, luùc baây giôø cuï ñang giöû chöùc Toång Ñoùc Thanh Hoaù thì ñöôïc veà trieøu ñaûm nhaän chöùc Thöôïng Thö Boä Hoä lo veà kinh teá vaø taøi chaùnh. Luùc naøy cuï Nguyeãn Höõu Baøi, ngöôøi Quaûng Trò, ñoàng höông vôùi cuï Thaùi ñang giöõ chöùc Thöôïng Thö Boä Laïi (boä Noäi Vuï) vaø caùc cuï Phaïm Lieäu (Thöôïng thö Boä Binh), cuï Voõ Lieâm (Thöôïng thö Boä Leã), cuï Toân thaát Ñaøn (Thöôïng thö Boä Hình) , cuï Vöông Taù Ñaïi (Thöôïng Thö boä Coâng). Thôøi gian naøy vua Baûo Ñaïi coøn du hoïc taïi Phaùp.

Naêm 1932, cuï Thaùi vaên Toaûn vôùi quyeàn Nhieáp Chính Ñaïi Thaàn, ñaïi dieän cho trieàu ñình Hueá sang Phaùp röôùc vua Baûo Ñaïi veà nöôùc. Vaøo ñeâm 15 raïng ngaøy 16 thaùng Hai naêm 1932, chieác taøu Georges Phillippe bò naïn giöõa AÁn ñoä döông, taøu bò boác chaùy, cuï vaø ñoaøn tuøy tuøng thoaùt ñöôïc leân moät chieác thuyeàn nhoû leânh ñeânh treân bieån caû vaø troâi giaït ñeán ñaûo Djibouti.

Sau khi vua Baûo Ñaïi hoài loan, chính vöông vò, thì coù cuoäc caûi toå noäi caùc quan troïng. Naêm vò thöôïng thö lôùn tuoåi phaûi ruùt veà höu trí, nhöôøng choå cho caùc vò taân hoïc treû. Bieán coá ngaøy 2 thaùng 5 naêm 1933 ñaõ ñöôïc baùo chí vaø dö luaän nhaéc nhôû raát nhieàu, coù nhöõng vò laøm thôn phuù ñeå nghi ngôø veà vieäc aáy. Chæ coù cuï Thaùi vaên Toaûn laø ngöôøi duy nhaát ñöôïc ngoài laïi trong noäi caùc vôùi chöùc Thöôïng thô Boä Coâng kieâm Boä Leã vaø Boä Myõ Thuaät. Cuï Ngoâ ñình Dieäm ñöôïc môøi giöû chöùc Thöôïng thö Boä Laïi thay theá cuï Nguyeãn höõu Baøi.

Nhöng chöa deán hai thaùng röôûi thì cuï Dieäm töø chöùc, vaø cuuï Thaùi vaên Toaûn ñöôïc môøi giöû chöùc Thöôïng thö Boä Laïi. keå töø ngaøy 22 thaùng 7 naêm 1933. Thôøi gian naøy cuï Pham Quyønh ñöôc môøi giöû chöùc Thôöïng thö Boä Hoïc.

Bieán coá ngaøy 2 thaùng 5 naêm 1933 ñöôïc oâng Voõ troïng Caån (1900-1947) buùt hieäu Hoaøi Nam, ngöôøi Quaõng Bình, moät nhaø baùo ôû Hueá ñaõ laøm baøi thô sau ñaây :

Naêm truï khi khoâng ngaõ caøi ình,(1)

Ñaát baèng moät tieáng thaáy ñeàu kinh,

Baøi khoâng ñeo nöõa ñem döng Laïi,(2)

Ñaøn noï ai nghe kheùo dôû Hình,(3)

Lieäu theá khoâng xong Binh chaüng ñöôïc,(4)

Lieâm ñaønh giöû tieáng, Leã ñöùng rinh,(5)

Coâng danh thoâi theá laø höu hó

Ñaïi söï xin nhöôøng lôùp haäu sanh.(6)

(1) Naêm truï : naêm coät cuaû trieàu ñinh,

(2)Toân thaát Ñaøn, Thöôïng thö boä Hình

(3à)Phaïm Lieäu, Thöôïng thö boä Binh

(4)Voõ Lieâu, Thöôïng thö boä Leã

(5)Vöông töû Ñaïi, Thöôïng thö boä Coâng.

Cuï Thaùi vaên Toaûn laøm thöôïng thö boä Laïi töø 22 thaùng 7 naêm 1933 cho ñeán khoaûng cuoái naêm 1942 hay ñaàu naêm 1943, sau ñaáy cuï Phaïm Quyønh thay theá giöû chöùc Thöôïng thö Boä Laïi. vaø cuï Thaùi veà höu, maëc duø vua Baûo Ñaïi coøn muoán löu giöõ cuï Thaùi trong chöùc vuï boä Ñaïi Noäi (moät chöùc vò do vua Baûo Ñaïi ñeà nghò theâm) nhöng cuï Thaùi töø choái.

Töø naêm 1944 trôû ñi, cuï Thaùi trôû veà vui vôùi caûnh Phaät, lui tôùi chuaø Quy Thieän sau nuí Ngöï Bình. Ñaáy laø ngoâi chuaø khôûi caát töø ñôøi Tuøng Thieän Vöông coøn soáng, vaø veà sau ñöôïc cuï Thaùi hoaøn taát.

Ñaây laø ñoâi lôøi ghi laïi ñeán tieåu söû caùc baäc tieàn boái coù coâng lao trong coâng vieäc xaây döïng tröôøng Quoác Hoïc Hueá.

(vieát theo Nguyeãn lyù Töôûng)

(01/09/2006)

---